علی درگاهی

بدون شک با توجه به هزینه های قابل توجه نصب و بهره برداری از چاه های آب شرب و سیستم های انتقال آب ، طول عمر تجهیزات به کار رفته نقش بسزایی در کاهش هزینه های نگهداری این سیستم ها خواهد داشت . در این بین کابل به عنوان یکی از پر هزینه ترین اجزاء سیستم از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد .

میزان مقاومت عایقی و ثبات آن طی دوران بهره برداری کابل های ویژه استفاده در چاه های آب شرب همواره تاثیر مستقیم بر طول عمر آن داشته و می بایستی در هنگام نصب و حین دوران بهره برداری میزان آن پایش گردد .

مقاومت عایقی در تعریف به مقاومتی گفته می شود که یک عایق جای گرفته در میان دو الکترود ، در برابر عبور جریان مستقیم از خود نشان می دهد . بر همین اساس مقاومت عایق یک کابل ساخته شده نیز ، برابر با مقاومتی است که این عایق در برابر نشت جریان رسانا به سوی حفاظ عایق ، سپر ، غلاف یا زره زمین شده و یا یک رسانای همسایه از خود نشان می دهد .

 

مقادیر مقاومت عایقی واقعی به سادگی قابل دستیابی نیستند زیرا به عوامل متعدد زیر بستگی دارد :

• جنس عایق
• سایز هادی
• دمای عایق روی هادی
• رطوبت
• طول کابل
• شرایط کابل

اما در حالت کلی می توان بواسطه چهار آزمون میزان این مقاومت را در کابل ها اندازه گیری نمود :

• آزمون نوعی
• آزمون کارخانه ای
• آزمون نصب
• آزمون تعمیر و نگهداری

آزمون نوعی :

آزمون نوعی که به آن آزمون تصدیق یا انطباق نیز گفته می شود عموما” بر روی یک کابل جدید یا کابلی که بازطراحی گردیده است انجام می شود و هدف از انجام این آزمون اثبات مطابقت کابل با استانداردهای معتبر             می باشد . بایستی توجه داشت که این نوع آزمون در حین فرآیند تولید انجام نمی گردد .

آزمون کارخانه ای :

این نوع آزمون جهت بررسی مطابقت ویژگی های کابل تولید شده با استانداردها یا مشخصات فنی مورد نظر و در محل کارخانه تولید کننده انجام می گردد . در این آزمون ویژگی های کابل بر اساس روش های مندرج در استانداردهای مرجع مورد بررسی قرار می گیرد .

آزمون نصب :

آزمون های هنگام نصب مستقیما” و بلافاصله پس از نصب کابل جدید انجام می شود . به این نوع از آزمون اصطلاحا” برو/نرو یا آزمون استقامت دی الکتریک گفته می شود و هدف از انجام آن اطمینان از آسیب ندیدن عایق کابل حین فرآیند نصب می باشد . در این آزمون در صورتیکه هیچگونه شکست ولتاژ در عایق رخ ندهد نتایج پذیرفته خواهد شد . ولتاژی که در این آزمون انتخاب می شود کمتر از 5 کیلوولت و به مدت حداکثر تا یک دقیقه یا تا زمانی که مقدار خوانده شده مقاومت عایقی عدد ثابتی را نشان دهد می باشد . ولتاژ آزمون همان ولتاژ نامی کابل ( ولتاژ خط به خط ) انتخاب می گردد . بایستی توجه داشت که انتخاب هر ولتاژ دیگری بیش از این مقدار ممکن است سبب ایجاد تنش در کابل و آسیب دیدگی زود هنگام در آن شود .

آزمون تعمیر و نگهداری :

آزمون مقاومت عایقی تعمیرو نگهداری را می توان مطابق با برنامه زمانی مشخصی انجام داد و داده های مربوطه را جمع آوری نمود . این آزمون عموما” بر روی کابلی انجام می گردد که قبلا” به مدت زمان طولانی به کار گرفته شده باشد که این زمان می تواند چند ماه و یا چند سال باشد . در نهایت با بررسی این داده ها مشخص می گردد که آیا عایق کابل در طول دوران بهره برداری به صورت تدریجی در حال افت کیفیت است و یا خیر . بر اساس نتایج این آزمون در صورتی که مقاومت عایقی از حداقل مقدار قابل پذیرش توسط مصرف کننده کاهش یابد یا در طول زمان بهره برداری کابل به یکباره افت نماید کابل بایستی تعویض گردد . ولتاژی که در این آزمون انتخاب می شود کمتر از 5 کیلوولت و به مدت حداکثر تا یک دقیقه یا تا زمانی که مقدار خوانده شده مقاومت عایقی عدد ثابتی را نشان دهد اعمال می گردد . ولتاژ آزمون همان ولتاژ نامی کابل ( ولتاژ خط به خط ) انتخاب می شود . بایستی توجه داشت که انتخاب هر ولتاژ دیگری بیش از این مقدار ممکن است سبب ایجاد تنش در کابل و آسیب دیدگی زود هنگام در آن شود .

باتوجه به اینکه آزمون مقاومت عایقی و نتایج حاصل از آن به عواملی نظیر دما و رطوبت وابسته است به همین دلیل پیش از اندازه گیری مقاومت عایقی به روش نصب و تعمیر و نگهداری می بایستی اقدامات زیر را به انجام رسانید :

• خروج کابل از حالت بهره برداری و قطع اتصال هرگونه مدار و تجهیزات متصل به کابل .
• انجام آزمون در شرایطی که دمای هادی کابل بالاتر از نقطه شبنم باشد . در غیر این صورت رطوبت بر روی سطح عایق تشکیل می گرددکه در صورت جذب آن توسط عایق منجر به مردودی نتیجه آزمون خواهد گردید .
• اطمینان از اینکه سطح هادی عاری از کربن یا هرگونه مواد هدایت کننده جریان برق باشد .
• انجام آزمون در محدوده پیشنهادی برای آزمون ولتاژ ، در غیر این صورت امکان پرتنش شدن و یا آسیب دیدگی عایق وجود خواهد داشت .
• ثبت دمای عایق روی هادی پیش از آزمون و تاثیر آن بر نتایج حاصل از آزمون